 |
«ΑΝΑΠΗΡΙΑ» ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
|
Της ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑΣ*
 Το πρώτο σκίρτημα
ζωής είναι η κίνηση του εμβρύου. Κίνηση σημαίνει
ζωή. Τους πρώτους μήνες ζωής το βρέφος με τις
αντανακλαστικές κινήσεις δηλώνει την ύπαρξή
του. Με κάθε κίνηση επικοινωνεί με τους ανθρώπους
γύρω του, συλλέγει ερεθίσματα και κωδικοποιεί
μηνύματα, τα οποία μέσα στον πρώτο κιόλας χρόνο
ζωής μετατρέπονται σε εκούσιες κινήσεις. Τέτοιες
κινήσεις εξυπηρετούν ανάγκες χειρισμού παιχνιδιών
και αντικειμένων, ανάγκες μετακίνησης στο χώρο
αλλά και ισορροπίας στην καθιστή και όρθια θέση.
Η κίνηση θεμελιώνει όλες τις εκδηλώσεις του
ανθρώπου και με τα πρώτα βήματα, καθώς και με
την καθιέρωση του λόγου και της προφορικής επικοινωνίας,
αρχίζει η περίοδος όπου σηματοδοτείται η αρχή
της ανθρώπινης συνείδησης.
Ο «εαυτός» παίρνει θέση στο κοινωνικό περιβάλλον
και υπάρχει ως ξεχωριστή οντότητα. Αρχίζει να
υπάρχει σε σχέση με τους «άλλους» και μέσα από
τους άλλους επιβεβαιώνεται η ύπαρξή του. Οι
πράξεις του είναι αποδεκτές ή απορριπτέες ανάλογα
με τους κανόνες και τις νόρμες που έχουν δημιουργήσει
«οι άλλοι». Οι πρώτοι φόβοι και οι πρώτες προκαταλήψεις
αναπτύσσονται από τη στιγμή της πρώτης επιτυχίας.
Το ξεπέρασμα των φόβων αυτών έρχεται με τα επόμενα
επιτεύγματα. Επιτεύγματα, όμως, που είναι κυρίως
κινητικά.
Κίνηση και εξέλιξη
Με την παραπάνω σύντομη αναφορά για το θεμελιώδη
ρόλο της κίνησης στην εξέλιξη είναι εμφανές
ότι ο ρόλος της δεν περιορίζεται μόνο σε κινητικά,
αλλά επεκτείνεται σε γνωστικά και συναισθηματικά
οφέλη. Οι πολλές και ποικίλες κινητικές δραστηριότητες
αποτελούν τη γνωσιακή βάση του μαθητή και μέσα
από αυτές αναπτύσσει στρατηγικές για την απόκτηση
νέων και πιο σύνθετων δραστηριοτήτων. Παράλληλα,
αναπτύσσει, την ικανότητα να γενικεύει αυτές
τις στρατηγικές και σε άλλα γνωστικά αντικείμενα,
μεταφέροντας τον κανόνα και επιδιώκοντας να
λύσει περισσότερα και διαφορετικά προβλήματα.
Τα συναισθηματικά οφέλη σχετίζονται με την επιβράβευση
της προσπάθειας, την ικανοποίηση για την επιτυχία
και την καταξίωση στα μάτια των «άλλων», που
αποτελούν ουσιαστικά τους «κριτές» της προσπάθειας
ή/και του αποτελέσματος.
Σε όλο το φάσμα των «αναπηριών», δηλαδή στις
κινητικές αναπηρίες, τις συναισθηματικές διαταραχές,
τη νοητική καθυστέρηση καθώς και στις αισθητηριακές
διαταραχές (τύφλωση, κώφωση), η κινητική δραστηριότητα
εξυπηρετεί πάρα πολλούς σκοπούς. Πέρα και πάνω
από τη βελτίωση των δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης
και την ανεξάρτητη διαβίωση, την ανάπτυξη κινητικών
και φυσικών ικανοτήτων, την εκμάθηση αθλητικών
δεξιοτήτων και την ελάττωση των συνεπειών της
αναπηρίας, το άτομο με ειδικές ανάγκες μέσα
από τη φυσική δραστηριότητα αποκομίζει οφέλη
που αφορούν την κοινωνικοποίησή του και την
ισότιμη συμμετοχή του στα κοινωνικά δρώμενα.
Μέσα από τη συμμετοχή σε ατομικές αλλά και ομαδικές
φυσικές δραστηριότητες το άτομο με αναπηρία
δομεί την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμησή του
-ιδιαίτερα όταν αυτές οι δραστηριότητες οδηγούν
στην επιτυχία των στόχων του- ενδυναμώνει τις
δεξιότητές του για διαπροσωπικές σχέσεις, εμπλουτίζει
τη ζωή του με δεξιότητες που το βοηθούν να ενταχθεί
σε ομάδες αρτιμελών και μαθαίνει να διαχειρίζεται
το άγχος, που απορρέει μέσα από αισθήματα ανεπάρκειας
και μειονεκτικότητας, εφόσον αναγνωρίζει την
κατάστασή του και ενεργεί με σκοπό να τη βελτιώσει.
Κοινωνική ενσωμάτωση
Η φυσική δραστηριότητα με όλες της τις μορφές
(φυσική αγωγή, κινητική αναψυχή, αθλητισμός
και πρωταθλητισμός) αποτελεί αφενός ένα χώρο
συνάντησης ατόμων ανεξαρτήτως εθνικών, φυλετικών
ή άλλων ατομικών διαφορών και αφετέρου έναν
αβίαστο τρόπο συνύπαρξής τους. Η διδασκαλία
και η εξάσκηση νέων και εναλλακτικών κινητικών
και αθλητικών δραστηριοτήτων εμπλουτίζουν, από
τη μια μεριά, το ρεπερτόριο του ασκούμενου,
ενώ, από την άλλη, του επιτρέπουν να εξερευνήσει
νέες δυνατότητες και προσωπικές
ικανότητες και ενδιαφέροντα που του παρέχουν
νέες προκλήσεις και ευκαιρίες επιτυχίας, συνεπώς
του παρέχουν κίνητρα για συμμετοχή και βελτίωση.
Ολες οι μορφές φυσικής δραστηριότητας δίνουν
τη δυνατότητα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου,
της ψυχαγωγίας και επιτρέπουν στο άτομο να αναπτύσσει
κοινωνικές σχέσεις με τους συν-ασκούμενους,
τους εκπαιδευτές και άλλους.
Η πραγματοποίηση ομαδικών και αθλητικών δραστηριοτήτων,
που να μπορούν να συμμετέχουν και τα άλλα μέλη
της οικογένειας, είναι ένα βήμα για την κοινωνική
ενσωμάτωση του ατόμου σε μια πρώτη φάση. Ενα
επόμενο βήμα αποτελεί η θεσμοθέτηση και η πραγματοποίηση
προγραμμάτων άθλησης ατόμων με και χωρίς ειδικές
ανάγκες. Δηλαδή, όπου είναι δυνατό να μπορούν
να γίνονται κοινά προγράμματα άσκησης για άτομα
χωρίς ειδικές ανάγκες και για άτομα με ειδικές
ανάγκες (π.χ. κολύμβηση, μπάσκετ, βόλεϊ, αναρρίχηση,
ιππασία κ.λπ.).
Τα οφέλη από ένα τέτοιο πρόγραμμα ένταξης είναι
αμφίδρομης κατεύθυνσης, καθώς δεν ωφελούνται
μόνο τα άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά και τα
άτομα του γενικού πληθυσμού. Η ένταξη ατόμων
με ειδικές ανάγκες στα γενικά προγράμματα φυσικής
δραστηριότητας μπορεί να προωθήσει την κοινωνικότητα
των ατόμων χωρίς ειδικές ανάγκες, να αλλάξει
τη στάση τους απέναντι στο διαφορετικό και να
αυξήσει την ικανότητά τους για συνεργασία. Ακόμα
και σοβαρής μορφής αναπηρίες δεν παρεμποδίζουν
τη διεξαγωγή του προγράμματος, ούτε και μειώνεται
η ποιότητά του.
Τέλος, η θεσμοθέτηση και η τακτική διοργάνωση
αθλητικών εκδηλώσεων (τουρνουά, ημερίδες, φιλικές
αθλητικές συναντήσεις) μεταξύ αθλητικών συλλόγων
ατόμων με και χωρίς ειδικές ανάγκες είναι ένα
ακόμα βήμα που συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση
όλων των εμπλεκομένων. Πολύ περισσότερο δε η
συμμετοχή των ΑΜΕΑ σε μικτά προγράμματα φυσικής
δραστηριότητας συμβάλλει στην ένταξη και ενσωμάτωση
των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην κοινωνία,
την άρση των προκαταλήψεων απέναντι στη διαφορετικότητα,
αποκλείοντας έτσι τη δημιουργία γκέτο, δηλαδή
συγχρόνων Καιάδων όπως είναι ο ρατσισμός και
ο κοινωνικός αποκλεισμός. Γενικότερα,
η υλοποίηση ανάλογων προγραμμάτων βοηθά στην
ωρίμανση και ενδυνάμωση στάσεων αποδοχής του
«άλλου» με ισότιμα κριτήρια και τη δημιουργία
θεσμών που να προωθούν τη συμμετοχή των πολιτών
με ίσους όρους σε όλα τα επίπεδα κοινωνικής
δράσης, δηλαδή ενισχύοντας ουσιαστικά την ίδια
τη δημοκρατία.
Ζητούμενο: Μια κοινωνία αξιών
Ο αθλητισμός ιστορικά αλλά ιδιαίτερα στον
21ο αιώνα είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ανάγκη
του ανθρώπου να αγωνίζεται να ξεπεράσει τον
εαυτό του και τις δυσκολίες του και να καταξιώνεται
μέσα από την ίδια τη συμμετοχή του. Οσο, λοιπόν
αναπτύσσεται η συμμετοχή σε φυσικές και αθλητικές
δραστηριότητες τόσο περισσότερο η κοινωνία βιώνει
την αξία της συμμετοχής στον αγώνα και την ευγενή
άμιλλα. Η φυσική δραστηριότητα και κατ' επέκταση
ο αθλητισμός είναι έκφραση πολιτισμού αλλά και
δείκτης της ποιότητας ζωής μιας κοινωνίας. Είναι,
επομένως, κυρίαρχος ο ρόλος της φυσικής δραστηριότητας
στη διαδικασία κοινωνικοποίησης όλων των πολιτών
και τη βελτίωση της ποιότητας της φυσικής και
κοινωνικής ζωής.
*Η ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ είναι
Καθηγήτρια κ΄ τέως Πρόεδρος ΤΕΦΑΑ Αθηνών,
εργαστήριο προσαρμοσμένης κινητικής αγωγής
αναπτυξιακών και κινητικών
διαταραχών.
Δείτε παρακάτω τη σχετική σελίδα στη Σχολή Επιστήμης
Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, όπου διδάσκει:
Γνωστικό αντικείμενο
Ειδική Φυσική Αγωγή (ΦΕΚ: Διορισμού 18/3-2-1999, Τ. ΝΠΔΔ)
Ώρες συνεργασίας με φοιτητές
Σε επιστημονική άδεια από
1/10/2019 έως 31/8/2020
Μαθήματα
Κατ' επιλογή υποχρεωτικά:
-Αναπτυξιακές Διαταραχές-Πρακτική Εξάσκηση Ι
-Κινητικές Αναπηρίες & Αισθητηριακές Διαταραχές- Πρακτική Εξάσκηση ΙΙ
(συνδιδασκαλία)
-Ανίχνευση κινητικών διαταραχών και πρώιμη παρέμβαση
-Ανάπτυξη & Κινητική Εξέλιξη
Κατ' επιλογή:
– Εισαγωγή στην Προσαρμοσμένη Κινητική Αγωγή
Μεταπτυχιακά:
-523 ΚΑ – Προσαρμοσμένη Κινητική Δραστηριότητα
-641 ΚΑ - Πειραματική Προσαρμοσμένη Κινητική Δραστηριότητα
-642 ΚΑ – Ειδικά Θέματα Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας
-643 ΚΑ – Καθοδηγούμενη Μελέτη Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας
-644 ΚΑ - Σεμινάριο Προσαρμοσμένης Κινητικής Δραστηριότητας
-810 ΔΔ- Διδακτορικό Σεμινάριο Ειδίκευσης
-811 ΔΔ- Διδακτορικά Ειδικά Θέματα Ειδίκευσης
-812 ΔΔ- Διδακτορική Καθοδηγούμενη Έρευνα Ειδίκευσης
Ερευνητικά ενδιαφέροντα
-Γνωστική και Κινητική Ανάπτυξη. Αναπτυξιακές διαταραχές. Πρώιμη
ανίχνευση και παρέμβαση.
-Φυσική, Κινητική και Γνωστική Αξιολόγηση και σύνταξη προγραμμάτων
παρέμβασης σε τυπικούς και ειδικούς πληθυσμούς.
-Προσαρμοσμένη Φυσική Δραστηριότητα, ένταξη, συμπερίληψη.
Σπουδές
-1976: Εθνική Ακαδημία Σωματικής Αγωγής.
-1978: Bachelor of Science, Western Michigan University, U.S.A.
Αποφοίτηση με τιμητική διάκριση Honors Graduate.
-1979: Master of Arts (M.A.). Western Michigan University, Department of
Physical Education, U.S.A.
Ειδικότητες: Φυσική Αγωγή & Εξελικτική Ψυχολογία.
-1986: Doctor of Philosophy (Ph.D.). University of Alberta, Faculty of
Physical Education and Recreation, Alberta, Canada.
Ειδικότητες: Εξελικτική και Ειδική Φυσική Αγωγή.
-1988: Μετα-διδακτορικές σπουδές (Post-Doc Studies) στη “στάθμιση και
θεωρητική δόμηση του “Συστήματος Αξιολόγησης Γνωστικών Ικανοτήτων”
(Cognitive Assessment System, Das, J.P. & Naglieri, J.A.). University of
Alberta, Faculty of Physical Education and Recreation, Alberta, Canada.
Ειδικότητες: Εξελικτική και Ειδική Φυσική Αγωγή.
Ενδεικτικές δημοσιεύσεις
- Asonitou, K. & Koutsouki,
D. (in press). Cognitive process-based subtypes of
Developmental Coordination Disorder (DCD). Human
Movement Science.
- Chrysagis, N., Skordilis,
E.K., & Koutsouki, D. (2014).Validity
and Clinical Utility of Functional Assessments in Children With
Cerebral Palsy. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation.
95, 369–374.
-
Koutsouki, D., &
Asonitou, K. (2015). Cognitive processes in children with
Developmental Coordination Disorder. In Papadopoulos, T. C.,
Parrila, R. K., & Kirby, J. R. (Eds),Cognition,
intelligence, and achievement: A tribute to J. P. Das (pp.
267-289). San Diego, CA: Academic Press, ISBN: 978-0-12-410388-7.
- Asonitou, K., Tsiganos, G.,
Kourtessis, T., Strofylla, G, & Koutsouki,
D. (2014). Assessment of Cognitive Abilities in Preschool
Children with and without Developmental Coordination Disorder, International
Journal for Cross-Disciplinary Subjects in Education (IJCDSE), 5,
1571-1576.
- Tsiganos, Ch., Chrysagis, N.,
Nikopoulos, M., & Koutsouki,
D. (2013). Static bicycle training with adolescents with
cerebral palsy. Biology of
Exercise, 9 (1), 31-43.
- Chrysagis, N., Skordilis,
E.K., Tsiganos, G. & Koutsouki,
D. (2013). Validity evidence of the Lateral Step Up (LSU)
test for adolescents with spastic cerebral palsy. Disability
and Rehabilitation, 35, 875-880.
- Asonitou, Κ., Koutsouki,
D., Kourtessis, T., Charitou, S. (2012). Motor and
cognitive performance differences between children with and without
developmental coordination disorder (DCD). Research
in developmental disabilities, 33(4),
996-1005.
- Chrysagis N., Skordilis K.
E., Stavrou N., Grammatopoulou E., Koutsouki
D. (2012). The effect of treadmill training on gross motor
function and walking speed in ambulatory adolescents with cerebral
palsy: a randomized controlled trial. American
Journal of Physical
Medicine & Rehabilitation, 91(9),
747-760.
- Kalyvas, V. A., Koutsouki,
D., Skordilis, E.K. (2011). Attitudes of Greek Physical
Education students towards participation in a Disability-Infusion
Curriculum. Education
Research Journal, 1(2), 24- 30.
- Grammatopoulou, E., Skordilis,
E.K., Stavrou, N., Myrianthefs, P., Karteroliotis, K., Baltopoulos,
G., & Koutsouki, D. (2011).
The effect of physiotherapy-based breathing retraining on asthma
control. Journal of
Asthma, 48, 6, 593-601.
(Πηγή:
Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού)
|
|
www.fa3.gr
