 |
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΑΓΩΓΗΣ - Βιβλία από ΟΕΔΒ
Ενημερωτική επιστολή για το διδακτικό πακέτο
Φυσικής Αγωγής Α΄ και
Β΄ Δημοτικού
|
(Δείτε
τα βιβλία Φυσικής Αγωγής)
Μπουρνέλλη Νίτσα
Επίκουρη καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ
Πανεπιστημίου Αθηνών
Φυσική Αγωγή: Βιβλία για την Α΄ και Β΄ τάξη του
Δημοτικού Σχολείου
Για την Α΄ και Β΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου έχουν
γραφτεί δύο βιβλία, ένα για τον εκπαιδευτικό Φυσικής
Αγωγής και ένα για το μαθητή. Το βιβλίο του Εκπαιδευτικού
Φυσικής Αγωγής για την Α΄και Β΄ τάξη αποτελείται
από πέντε κεφάλαια:
Στο 1° κεφάλαιο, περιγράφεται συνοπτικά η
ιστορία του αθλητισμού από τα προϊστορικά χρόνια
μέχρι σήμερα. Αναφέρονται στοιχεία των Ολυμπιακών
Αγώνων και παρατίθενται αθλητικές ιστορίες, οι οποίες
διαπραγματεύονται σημαντικά γεγονότα στην ιστορία
του αθλητισμού. Επίσης, γίνεται μια συνοπτική αναφορά
στην εξέλιξη της Φυσικής Αγωγής στην Ελλάδα και
περιγράφονται τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει
ο Εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής.
Στο 2ο κεφάλαιο, περιγράφεται ο σκοπός της
Φυσικής Αγωγής και εξειδικεύονται οι επιμέρους στόχοι
στον ψυχοκινητικό, συναισθηματικό και γνωστικό τομέα
των μαθητών. Από τους τρεις αυτούς τομείς, η Φυσική
Αγωγή απευθύνεται - κατά προτεραιότητα – στον ψυχοκινητικό
τομέα. Ο τομέας αυτός περιλαμβάνει στόχους οι οποίοι
αφορούν στις σωματικές-φυσικές ικανότητες και δεξιότητες,
στο χειρισμό αντικειμένων και γενικά σε πράξεις
που απαιτούν νευρομυϊκό συντονισμό. Οι στόχοι τού
ψυχοκινητικού τομέα περιγράφονται αναλυτικά και
αποτελούν τη βάση των διδακτικών στόχων σε όλα τα
ημερήσια μαθήματα που περιγράφονται στο βιβλίο διότι
η ανάπτυξή του σε αυτή την ηλικία θεωρείται ιδιαίτερα
σημαντική.
Στο 3° κεφάλαιο, περιγράφονται οι μέθοδοι
διδασκαλίας της Φυσικής Αγωγής. Περιλαμβάνονται
γενικές διδακτικές οδηγίες γιο τη διδασκαλία των
κινητικών δεξιοτήτων. Προτείνονται διάφορα μοντέλα
μάθησης ανάλογα με την κινητική δραστηριότητα. Επίσης
προτείνονται τρόποι αξιοποίησης του υλικού, ώστε
να είναι δυνατή η προσαρμογή του στις ανάγκες και
τις ιδιαιτερότητες της τάξης. Ενισχύεται η διαθεματικότητα,
αναδεικνύοντας τη διασύνδεση και τις σχέσεις ανάμεσα
στη Φυσική Αγωγή και στα υπόλοιπα μαθήματα. Προτείνονται
πηγές πληροφόρησης και αξιοποίησης της σύγχρονης
τεχνολογίας. Περιέχονται επισημάνσεις για τα πλέον
συχνά λάθη των μαθητών, καθώς και τρόποι για την
αντιμετώπισή τους. Επιπλέον, περιλαμβάνονται οδηγίες
για τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Στο 4ο κεφάλαιο, αναλύεται το περιεχόμενο
της Φυσικής Αγωγής το οποίο για την Α• και Β τάξη
χωρίζεται σε 4 θεματικές ενότητες:
1η θεματική ενότητα: Ψυχοκινητική
αγωγή. Αναλύεται ο όρος Ψυχοκινητική Αγωγή,
και εξηγείται η σχέση της με τη Φυσική Αγωγή.
Εκτίθεται με σαφήνεια η σημαντικότητα της Ψυχοκινητικής
ανάπτυξης των παιδιών 6-8 χρόνων και περιγράφονται
τα βήματα στη δόμηση και διδασκαλία του προγράμματος
της Ψυχοκινητικής Αγωγής.
2η θεματική ενότητα: Μουσικοκινητική
αγωγή. Αναλύεται ο όρος Μουσικοκινητική
Αγωγή, εξηγείται η σχέση του λόγου, της μουσικής
και της κίνησης μέσα από το ρυθμό.
Περιγράφεται επίσης το περιεχόμενο και οι τεχνικές
διδασκαλίας του προγράμματος της
Μουσικοκινητικής Αγωγής στο πλαίσιο του μαθήματος
της Φυσικής Αγωγής.
3η θεματική ενότητα: Παιχνίδια. Ορίζεται
τι είναι παιχνίδι και παρουσιάζοντα παραδοσιακές
και σύγχρονες θεωρίες του. Καθορίζεται η σχέση
της αγωγής με το παιχνίδι και αναλύεται η σχέση
του παιδιού με το παιχνίδι.
4η θεματική ενότητα: Ελληνικοί Παραδοσιακοί
Χοροί. Στόχος της ενότητας είναι να εισαγάγει
τους μαθητές στην ελληνική χορευτική παράδοση,
στην κατανόηση της σημασίας του χορού για την
ανθρώπινη ζωή και τη σχέση του με τη φύση, την
κοινωνία και τον πολιτισμό και να τους δώσει
τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουν ότι ο χορός
είναι μια συλλογική δημιουργία, ένας συμβολικός
τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας.
Στο κεφάλαιο αυτό παρέχονται επίσης ειδικές διδακτικές
οδηγίες για κάθε θεματική ενότητα και περιγράφονται
όλα τα ημερήσια μαθήματα. Τα ημερήσια μαθήματα σε
αυτό το βιβλίο έχουν δομηθεί λαμβάνοντας υπόψη τα
γνωστικά, συναισθηματικά και ψυχοκινητικά χαρακτηριστικά
της ηλικίας των παιδιών της Α και Β τάξης.
Στον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής δίνεται η δυνατότητα
να προσαρμόσει τα ημερήσια μαθήματα τα οποία παρατίθενται
σε αυτό το βιβλίο, στις ανάγκες του δικού του σχολείου
και των δικών του μαθητών, χωρίς όμως να διαφοροποιήσει
τις βασικές αρχές του, τους στόχους και τη θεματολογία,
τα οποία είναι προκαθορισμένα από το Αναλυτικό Πρόγραμμα
Σπουδών (ΑΠΣ). Ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής είναι
ο μόνος υπεύθυνος για την επιλογή της σειράς των
ημερήσιων μαθημάτων και κατά την κρίση του μπορεί
να επαναλάβει κάποια θέματα με σκοπό να αναπτύξει
περισσότερο κάποιους στόχους τους οποίους θεωρεί
σημαντικούς.
Η Φυσική Αγωγή έχει δικούς της σκοπούς και στόχους
και χρησιμοποιεί δικά της μέσα και μεθόδους διδασκαλίας
προκειμένου να επιδράσει θετικά στο γνωστικό και
συναισθηματικό τομέα των παιδιών και κατά κύριο
λόγο στον ψυχοκινητικό. Το θέμα, το περιεχόμενο
και η μέθοδος διδασκαλίας κάθε ημερήσιου μαθήματος
έχουν επιλεγεί για να επιφέρουν ένα συγκεκριμένο
αποτέλεσμα. Πόσο γρήγορα θα προχωρήσουμε από το
ένα θέμα στο άλλο θα εξαρτηθεί από την προηγούμενη
κινητική εμπειρία των μαθητών. Αν για παράδειγμα,
τους ζητήσουμε να μετακινηθούν με κουτσό και το
μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών το πετυχαίνει με
ευκολία και με το ένα πόδι και με το άλλο, προχωρούμε
στην επόμενη φάση. Αν όμως παρατηρήσουμε ότι το
μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δυσκολεύονται, θα
χρησιμοποιήσουμε πιθανόν περισσότερες φορές το κουτσό
από όσες αναφέρονται στα ημερήσια μαθήματα αυτού
του βιβλίου. Η προηγούμενη κινητική εμπειρία των
μαθητών θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από
τον εκπαιδευτικό για τη δομή των ημερήσιων μαθημάτων
διότι όπως γνωρίζουμε λειτουργεί πολλές φορές ανεξάρτητα
από την ηλικία τους.
Για την ανάπτυξη δεξιοτήτων μετακίνησης, για
παράδειγμα, το παιδί θα μετακινηθεί πρώτα με περπάτημα
και τρέξιμο σε όλες του τις παραλλαγές και στη συνέχεια
με κουτσό. Η επόμενη φάση θα είναι τα πλάγια εναλλάξ
βήματα και στη συνέχεια το γκάλοπ. Όταν τα παιδιά
αποκτήσουν την ευχέρεια μετακίνησης με τους παραπάνω
τρόπους, θα τους ζητήσουμε να κάνουν χόπλα ένα βήμα
το οποίο απαιτεί ανεπτυγμένη αμφιπλευρικότητα και
ισορροπία. Στα μαθήματα αυτά κύριος στόχος είναι
η ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων μετακίνησης. Ταυτόχρονα
όμως αναπτύσσεται και η αίσθηση του χώρου και του
χρόνου, η επικοινωνία μεταξύ των παιδιών και πιθανόν
ο συντονισμός και η αυτενέργεια ανάλογα με το περιεχόμενο
το οποίο έχουμε επιλέξει και τη μέθοδο διδασκαλίας
την οποία θα εφαρμόσουμε.
Στο περιεχόμενο κάθε μαθήματος υπάρχει πάντα κάτι
καινούργιο το οποίο συμπληρώνει την προηγούμενη
κινητική εμπειρία. Σχεδόν όλες οι ασκήσεις στα ημερήσια
προγράμματα για την Α και Β τάξη έχουν μια παιγνιώδη
μορφή. Στα παιδιά αρέσει να εξερευνούν, να ανακαλύπτουν
να δημιουργούν. Τους παρέχεται λοιπόν η δυνατότητα
να μάθουν παίζοντας.
Στη θεματική ενότητα παιχνίδια έχουν καταγραφεί
22 παιχνίδια και σχεδόν σε κάθε ημερήσιο μάθημα
υπάρχει ένα προτεινόμενο παιχνίδι. Ο εκπαιδευτικός
έχει την ευχέρεια να επιλέξει ένα άλλο παιχνίδι
ή μέσα από αυτό το βιβλίο ή από άλλο βιβλίο ή κάποιο
το οποίο γνωρίζει ο ίδιος και πιστεύει ότι ταιριάζει
στην ηλικία των μαθητών του. Αυτό το οποίο δεν συνιστούμε
είναι να παίζουν τα παιδιά ένα παιχνίδι π.χ. “τα
μήλα” από την αρχή της διδακτικής ώρας μέχρι το
τέλος.
Στο τέλος κάθε ημερήσιου μαθήματος αναγράφεται το
τι έμαθε το παιδί σήμερα, τα υλικά μέσα τα οποία
είναι απαραίτητα για τη διεξαγωγή του μαθήματος
και κάποιες ιδέες για διαθεματική προσέγγιση κάποιων
εννοιών οι οποίες έχουν σχέση με το θέμα του συγκεκριμένου
μαθήματος.
Για την καλύτερη εφαρμογή των ημερήσιων μαθημάτων
του βιβλίου προτείνεται η μελέτη του θεωρητικού
πλαισίου το οποίο υποστηρίζει την κάθε θεματική
ενότητα και των επιμέρους διδακτικών οδηγιών.
Στο κεφάλαιο αυτό επίσης παρατίθενται ενδεικτικά
πίνακες περιληπτικών προγραμματισμών (ετήσιων -τριμηνιαίων
- εβδομαδιαίων).
Στο 5ο κεφάλαιο αναλύεται η αξιολόγηση, η
οποία αποτελεί βασικό στοιχείο της παιδαγωγικής
διαδικασίας και λειτουργεί κυρίως ως μέσο ανατροφοδότησης
του μαθητή. Προτείνονται μορφές αξιολόγησης σύμφωνα
με τις οποίες βαθμολογούνται οι μαθητές στο τέλος
κάθε τριμήνου με βάση τα παρακάτω κριτήρια κατά
σειρά προτεραιότητας.
. Την απόκτηση βασικών κινητικών δεξιοτήτων
. Την κατανόηση και αφομοίωση εννοιών σχετικών με
τη Φυσική Αγωγή
. Το ενδιαφέρον, την προσπάθεια, τη συνεργασία και
τη δημιουργικότητα του μαθητή
Βιβλίο του μαθητή
Το βιβλίο του μαθητή εμπεριέχει θέματα τα οποία
αντιστοιχούν στις θεματικές ενότητες του βιβλίου
για τον εκπαιδευτικό. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου
καλύπτεται από εικόνες και έχει ως κεντρικούς ήρωες
παιδιά. Βασικός στόχος του βιβλίου είναι να αποκτήσουν
οι μαθητές της Α και Β τάξης βασικές γνώσεις για
τη Φυσική Αγωγή και τον αθλητισμό, να κατανοήσουν
βασικές έννοιες σχετικές με την ψυχοκινητική και
τη μουσικοκινητική αγωγή και τη δημιουργικότητα.
Γίνεται επίσης προσπάθεια μέσα από τις σελίδες του
πολιτισμού και της παράδοσης να γνωρίσουν και να
αγαπήσουν το παραδοσιακό παιχνίδι, τον παραδοσιακό
χορό τα παραδοσιακά μουσικά όργανα και ενδυμασίες,
τα ήθη και έθιμα του τόπου μας έτσι ώστε να μπορέσουν
να προσεγγίσουν πολύπλευρα και ουσιαστικά την Ελληνική
χορευτική παράδοση.
Σε κάθε θεματική ενότητα του βιβλίου του μαθητή
εμπεριέχονται και αναλύονται έννοιες οι οποίες έχουν
συνάφεια με το βιβλίο για τον εκπαιδευτικό και μπορούν
να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση εννοιών σχετικών
με το προγραμματισμένο ημερήσιο μάθημα.
Το βιβλίο του μαθητή σε καμία περίπτωση δεν θα χρησιμοποιηθεί
ως μέσο αξιολόγησης για τους μαθητές.
Η επιτυχία εφαρμογής αυτού του βιβλίου εξαρτάται
κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τη στάση των εκπαιδευτικών
απέναντι του. Οι νέες έννοιες οι οποίες υπάρχουν
τόσο στην ψυχοκινητική αγωγή όσο και στη μουσικοκινητική
αγωγή, είναι απλές και πολύ εύκολα εφαρμόσιμες.
Το καινούργιο στο συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ότι
υπάρχει μια δομημένη σειρά και μια συνέχεια η οποία
στοχευμένα οδηγεί σε κάποιο αποτέλεσμα προγραμματισμένο
εξ’ αρχής. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα
στον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής να αξιολογηθεί
ο ίδιος το έργο του ενώ ταυτόχρονα παρακολουθεί
και αξιολογεί την εξελικτική πορεία των μαθητών
του.
Η συγγραφική ομάδα των βιβλίων για την Α
και Β τάξη είναι:
Μπουρνέλλη Παγώνα, Κουτσούκη Δήμητρα, Ζωγράφου
Μαγδαληνή, Μαριδάκη Μαρία, Χατζόπουλος Δημήτριος,
Αγαλιανού Ολυμπία.
-------------------------------------------------------------------
(Δείτε
τα βιβλία Φυσικής Αγωγής)
|
