ΔΕΙΚΤΕΣ ΟΟΣΑ 2007:
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ, 2007 / Education at a Glance, 2007
(Δημοσίευση: 18 Σεπτεμβρίου 2007)

Δείτε επίσης:
- πιο αναλυτικά, την έκθεση του 2007 στα Ελληνικά
- όλη την έκθεση (σελίδες 451, pdf, 3.530 Kb) στα Αγγλικά

Πρόκειται για την ετήσια μελέτη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που παρουσιάζει και αναλύει ενημερωμένους δείκτες σχετικούς με τα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών ΟΟΣΑ και άλλων χωρών εταίρων. Κύριοι τομείς έρευνας είναι η συμμετοχή και οι επιδόσεις στην εκπαίδευση, οι κρατικές και ιδιωτικές δαπάνες για την εκπαίδευση, η δια βίου μάθηση, οι συνθήκες για διδάσκοντες και μαθητές.
Η έκδοση του 2007 ασχολείται παράλληλα και με την επίδραση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό των ατόμων που αποφοιτούν από την τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο κυρίαρχο είναι το ερώτημα κατά πόσο η αυξημένη προσφορά ατόμων υψηλού μορφωτικού επιπέδου αντιστοιχεί και σε θέσεις υψηλών αποδοχών. Η έρευνα δείχνει ότι η αύξηση αποφοίτων έχει συμβάλει θετικά τόσο στα ίδια τα άτομα όσο και στις εθνικές οικονομίες. Για πρώτη φορά η μελέτη ασχολείται με το θέμα της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο τομέας αυτός πρέπει να αναθεωρήσει βασικά σημεία του ώστε οι επενδύσεις που λαμβάνει να αποδίδουν ανάλογους καρπούς.
Κύρια συμπεράσματα:     
Στις χώρες ΟΟΣΑ έχει σημειωθεί πρόοδος στο ποσοστό ατόμων που ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση: το 60% ή και παραπάνω των ενηλίκων έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον τη δευτεροβάθμια, ενώ σε Φινλανδία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιαπωνία Κορέα, Νορβηγία και Χιλή το αντίστοιχο ποσοστό ισούται ή και ξεπερνά το 90%. Σε ό,τι αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα ποσοστά αποφοίτων κυμαίνονται από 20% ή και λιγότερο σε Αυστρία, Γερμανία, Τουρκία και Σλοβενία, μέχρι πάνω από 40% σε Αυστραλία, Δανία, Φινλανδία, κ.ά. (βλ. γράφημα 1).
Σε εθνικό επίπεδο διαπιστώνεται μεγάλη διαφοροποίηση στις προσδοκίες των 15χρονων νέων σχετικά με την εκπαίδευση, κάτι που φαίνεται να είναι απόρροια αλληλεπίδρασης κοινωνικών, οικονομικών και εκπαιδευτικών παραγόντων, χωρίς να επηρεάζει τις γενικότερες επιδόσεις της χώρας. Αξιοσημείωτο είναι ότι στα 2/3 των χωρών τα κορίτσια έχουν περισσότερες πιθανότητες από τα αγόρια να ολοκληρώσουν τις τριτοβάθμιες σπουδές τους. Επίσης, στις περισσότερες χώρες είναι πιθανότερο οι μαθητές από οικογένειες μεταναστών να τις ολοκληρώσουν παρά οι εγχώριοι συνομήλικοί τους. Ωστόσο στις 14 χώρες ΟΟΣΑ που παρουσιάζουν σημαντικό πληθυσμό μεταναστών (Αυστραλία, Αυστρία, Βέλγιο, Καναδάς, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, κ.ά.) οι μαθητές πρώτης γενιάς υπολείπονται των εγχώριων μαθητών κατά 48 μονάδες κατά μέσο όρο (ισοδύναμες με μία σχολική χρονιά). Η μελέτη δείχνει ακόμα, ότι τα παιδιά που προέρχονται από οικογενειακό περιβάλλον ανώτερης μόρφωσης, τείνουν να ολοκληρώνουν τις ακαδημαϊκές σπουδές τους.
Από την έρευνα συνάγεται ότι οι οικονομίες ΟΟΣΑ προσφέρουν ειδικευμένους εργαζόμενους. Σε ό,τι αφορά τη σχέση επιπέδου εκπαίδευσης και συμμετοχής στην αγορά εργασίας, διαπιστώνεται ότι στις περισσότερες χώρες τα ποσοστά απασχόλησης ευνοούνται από την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου (βλ. γράφημα 2). Επιπλέον οι έχοντες ανώτερη μόρφωση έρχονται αντιμέτωποι με μια περισσότερο ομαλή αγορά εργασίας σε σχέση με τους υπόλοιπους, ενώ οι αποδοχές όσων έχουν πανεπιστημιακές σπουδές είναι κατά 50% υψηλότερες. Το μισθολογικό χάσμα ανδρών-γυναικών ίδιων προσόντων εξακολουθεί να είναι εμφανές, καθώς οι γυναίκες λαμβάνουν από 50% έως 80% των αποδοχών των ανδρών.
Η ανάλυση των δεικτών σχετικά με τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους  που επενδύονται στην εκπαίδευση δείχνει ότι οι χώρες ΟΟΣΑ κατά μέσο όρο δαπανούν ετησίως συνολικά 7.664 δολάρια ανά σπουδαστή. Το ποσό αυτό, βέβαια, κυμαίνεται από 4.500 ή λιγότερα σε Ελλάδα, Ιταλία, Πολωνία και Τουρκία μέχρι πάνω από 9.000 σε Αυστραλία, Αυστρία, Δανία, Νορβηγία, Ελβετία και ΗΠΑ. Ας σημειωθεί ότι λιγότερη επένδυση δεν ισοδυναμεί με χαμηλότερη αποτελεσματικότητα (βλ. Κορέα και Ολλανδία). Οι χώρες τείνουν να δαπανούν τα διπλάσια ανά φοιτητή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από ό,τι ανά μαθητή της πρωτοβάθμιας (βλ. γράφημα 3).
 Μεταξύ 1995-2004 οι δημόσιες δαπάνες για την παιδεία αυξήθηκαν κατά 42% κατά μέσο όρο. Η αύξηση αυτή αντανακλά περισσότερο δαπάνες για την τριτοβάθμια παρά για τις άλλες βαθμίδες εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα για την Τσεχία, την Ελλάδα, το Μεξικό, την Πολωνία, τη Σλοβακία και την Ελβετία οι δαπάνες το διάστημα 2000-2004 αυξήθηκαν κατά 30 και πλέον ποσοστιαίες μονάδες. Σε όρους ΑΕΠ, οι χώρες ΟΟΣΑ ξοδεύουν 6,2% του συνολικού ΑΕΠ στην εκπαίδευση (βλ. γράφημα 4). Σε ό,τι αφορά την ιδιωτική συμμετοχή στην τριτοβάθμια, τα ποσοστά ποικίλλουν αρκετά, από λιγότερο από 5% σε Δανία, Ελλάδα και Φινλανδία μέχρι πάνω από 50% σε Ιαπωνία, ΗΠΑ και Αυστραλία και πάνω από 75% σε Χιλή και Κορέα. Κατά μέσο όρο οι χώρες ΟΟΣΑ αφιερώνουν στην εκπαίδευση το 13,4% των συνολικών δημόσιων δαπανών, ωστόσο αυτό κυμαίνεται από 10% ή λιγότερο για Ελλάδα, Τσεχία, Γερμανία, Ιταλία και Ιαπωνία μέχρι πάνω από 20% σε Μεξικό και Νέα Ζηλανδία (βλ. γράφημα 5).
Μεγάλες διαφορές παρατηρούνται στα δίδακτρα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σε ό,τι αφορά τα δημόσια πανεπιστήμια, στο 1/3 των χωρών δεν υπάρχουν δίδακτρα, ενώ στο άλλο 1/3 τα δίδακτρα ξεπερνούν ετησίως τα 1.500 δολάρια. Πάντως στις χώρες όπου οι φοιτητές πληρώνουν δίδακτρα και μπορούν να ευνοηθούν από μεγάλες κρατικές επιχορηγήσεις, η πρόσβαση στην τριτοβάθμια είναι ευκολότερη.
           Η κινητικότητα των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κυμαίνεται από το 1% έως το 18% του συνόλου των εγγραφών. Υπολογίζεται ότι πάνω από 2,7 εκατομμύρια φοιτητές επέλεξαν το εξωτερικό για τις σπουδές τους το 2005. Οι χώρες που δέχονται πολυάριθμους αλλοδαπούς φοιτητές είναι οι Αυστραλία, Αυστρία, Γαλλία, Νέα Ζηλανδία, Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
           Αναφορικά με την εκπαίδευση στην εργασία, οι ενήλικες υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους υπόλοιπους να παρακολουθήσουν σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης στη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής, εντούτοις μεταξύ των χωρών παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στον αριθμό των ωρών παρακολούθησης (οι ώρες κυμαίνονται από λιγότερες από 350 σε Ελλάδα, Ιταλία και Ολλανδία μέχρι πάνω από 1.000 σε Δανία, Φινλανδία, Γαλλία και Ελβετία). Επίσης, ενώ, συνήθως, οι άνδρες συμμετέχουν σε ανάλογα σεμινάρια πολύ περισσότερο από τις γυναίκες, το αντίθετο φαίνεται να συμβαίνει σε Φινλανδία, Ελλάδα, Γαλλία, Ουγγαρία και Ολλανδία.
           Στον τομέα της σχολικής οργάνωσης, ο δείκτης αριθμού μαθητών ανά σχολική τάξη δείχνει ότι κατά μέσο όρο η τάξη απαρτίζεται από 22 μαθητές, φυσικά με αρκετές διακυμάνσεις ανά χώρα. Ο μέσος ετήσιος αριθμός ωρών διδασκαλίας είναι 803 ώρες για τα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και 664 ώρες για τη δευτεροβάθμια. Οι μισθοί των εκπαιδευτικών αυξήθηκαν το διάστημα 1996-2005 σε όλες τις χώρες, με τις  μεγαλύτερες αυξήσεις να έχουν σημειωθεί σε Φινλανδία, Ουγγαρία και Μεξικό. Κατά μέσο όρο στον ΟΟΣΑ, ο μισθός του καθηγητή ανά ώρα διδασκαλίας έχει αυξηθεί κατά 42% σε σχέση με τον αντίστοιχο μισθό του δασκάλου. Σε γενικές γραμμές οι μισθοί των εκπαιδευτικών ποικίλλουν πολύ: μισθοί καθηγητών γυμνασίου με 15ετή εμπειρία κυμαίνονται από λιγότερο από 16.000 δολάρια στην Ουγγαρία μέχρι 51.000 ή και άνω σε Γερμανία, Κορέα και Ελβετία (βλ. γράφημα 6).
           Η μελέτη συμπερασματικά διαπιστώνει ότι απαιτείται περισσότερη και καλύτερη προσφερόμενη παιδεία και, κυρίως, αποδοτικότερες επενδύσεις στον χώρο. Ιδιαίτερα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, απαιτείται διευκόλυνση της πρόσβασης σε αυτή και ενίσχυση της ποιότητάς της, καθώς και βελτίωση τη διαχείρισης των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων.

Γράφημα 1
Ποσοστά Αποφοίτησης από την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (1995, 2000, 2005)
 

Σημείωση: Για τη Φινλανδία τα στοιχεία αφορούν στο 2004.
Πηγή: ΟΟΣΑ
 

Γράφημα 2
Ποσοστά Απασχόλησης ανά βαθμίδα Μόρφωσης (2005)

Πηγή: ΟΟΣΑ
 

Γράφημα 3
Ετήσιες Δαπάνες προς Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ανά Σπουδαστή από την Πρωτοβάθμια μέχρι την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (2004)

Δαπάνη ανά σπουδαστή
(ισοδύναμο αμερικανικού δολαρίου
σε μονάδες αγοραστικής δύναμης)

 


Σημείωση: Οι δαπάνες Ελβετίας, Ιταλίας, Σλοβενίας, Πορτογαλίας, Ουγγαρίας, Εσθονίας, Πολωνίας, Ρωσικής Ομοσπονδίας, Τουρκίας και Βραζιλίας αντιστοιχούν σε κρατικά ιδρύματα μόνο.
Πηγή: ΟΟΣΑ

Γράφημα 4
Δαπάνες για Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ως ποσοστό του ΑΕΠ για όλες τις Βαθμίδες Εκπαίδευσης (1995, 2004)
 

Σημείωση 1:
Για τη Χιλή τα ποσοστά αντιστοιχούν στα έτη 2005 και 1995.
2 : δημόσιες δαπάνες μόνο
Πηγή: ΟΟΣΑ

Γράφημα 5
Συνολικές Δημόσιες Δαπάνες για την Παιδεία ως Ποσοστό των Συνολικών Δημόσιων Δαπανών (1995, 2004)
 

 Πηγή: ΟΟΣΑ

Γράφημα 6
Μισθοί Καθηγητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (lower secondary education) (2005)
 
Ισοδύναμο αμερικανικού δολαρίου σε μονάδες αγοραστικής δύναμης


 
Πηγή: ΟΟΣΑ