∆είκτες του ΟΟΣΑ: Η εκπαίδευση µε µια µατιά, 2007

«Η Εκπαίδευση µε µια µατιά» είναι η ετήσια σύνοψη δεδοµένων και αναλύσεων για την εκπαίδευση του ΟΟΣΑ και παρέχει µια πλούσια, συγκρίσιµη και ενηµερωµένη σειρά δεικτών για τα εκπαιδευτικά συστήµατα στις 30 χώρες µέλη και σε πολλές οικονοµίες εταίρους του Οργανισµού. Οι κύριοι τοµείς που εξετάζονται είναι:

• Συµµετοχή και επιτεύγµατα στην εκπαίδευση

• ∆ηµόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για την εκπαίδευση

• Η κατάσταση της δια βίου µάθησης

• Συνθήκες για µαθητές και εκπαιδευτικούς

 

Η έκδοση του 2007 ερευνά τις συνέπειες της επέκτασης της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης στις αγορές εργασίας. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες τα ποσοστά αποφοίτησης από την ανώτατη εκπαίδευση αυξήθηκαν σηµαντικά στις χώρες του ΟΟΣΑ. Όµως συνταιριάστηκε η προϊούσα προσφορά καλά µορφωµένων εργαζοµένων µε τη δηµιουργία καλύτερα αµειβόµενων θέσεων εργασίας; Ή µήπως κάποτε όλοι οι πανεπιστηµιακοί απόφοιτοι θα αµείβονται µε τον κατώτατο µισθό; Χρησιµοποιώντας πρόσφατα και συγκρίσιµα δεδοµένα και δείκτες για τις χώρες του ΟΟΣΑ «Η εκπαίδευση µε µια µατιά» του 2007 καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η επέκταση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης επέδρασε θετικά στα άτοµα και τις εθνικές οικονοµίες, καθώς και ότι, µέχρι τώρα, δεν υπάρχουν σηµάδια «πληθωρισµού» της αξίας των πιστοποιηµένων προσόντων.

Για πρώτη φορά «Η εκπαίδευση µε µια µατιά» εξετάζει επίσης το θέµα της αποδοτικότητας στην εκπαίδευση (∆είκτης Β7). Μολονότι ο δείκτης αυτός είναι ακόµα υπό διερεύνηση, αποκαλύπτει όντως το µέγεθος της απαιτούµενης προσπάθειας για τον επαναπροσδιορισµό της εκπαίδευσης, όπως έχει ήδη συµβεί σε άλλα επαγγέλµατα, ούτως ώστε να είναι αντάξια του κόστους της σε µια περίοδο αύξησης της πίεσης στους δηµόσιους προϋπολογισµούς.

Τα βασικά ευρήµατα της έκδοσης αυτής είναι τα ακόλουθα:

   Αύξηση των αποφοίτων της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης σε όλον τον ΟΟΣΑ

Σε 22 από τις 29 χώρες µέλη του ΟΟΣΑ και σε τέσσερις χώρες εταίρους (Εσθονία, Ισραήλ, Ρωσική Οµοσπονδία και Σλοβενία) το 60% ή περισσότερο των ενηλίκων έχουν σήµερα ολοκληρώσει τουλάχιστον την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, ενώ το 26% έχει ολοκληρώσει την τριτοβάθµια. Τα ευρήµατα δείχνουν επίσης ότι:

- Το µέσο ποσοστό των ατόµων ηλικίας 25-34 ετών που έφτασαν στην ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση στις χώρες µέλη του ΟΟΣΑ είναι κατά 13 εκατοστιαίες µονάδες υψηλότερο από αυτό της ηλικιακής οµάδας των 45-54 ετών.

- Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ οι νεότεροι ενήλικες (ηλικίας 25-34 ετών) έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να διαθέτουν τίτλους σπουδών στις θετικές επιστήµες απ’ ό,τι οι ενήλικες µεγαλύτερης ηλικίας (55-64). Εντούτοις, η αναλογία αυτή µειώνεται σε λιγότερο από δύο στον κλάδο της µηχανικής. Στη Γερµανία, τη ∆ανία, τη Νορβηγία και την Ουγγαρία ο αριθµός των αποχωρούντων µηχανικών σύντοµα θα υπερβαίνει τον αριθµό των εισερχόµενων στην αγορά εργασίας κατά τα τελευταία χρόνια.

- Τα νεότερα άτοµα έλκονται από τις κοινωνικές, τις εµπορικές και τις νοµικές σπουδές. Ένα τρίτο σχεδόν του ενήλικου πληθυσµού ακολούθησε αυτούς τους κλάδους σπουδών, όµως οι νεότεροι ενήλικες που είναι απόφοιτοι των ίδιων κλάδων είναι σχεδόν 3,5 φορές περισσότεροι από τους ενήλικες µεγαλύτερης ηλικίας.

- Ο λόγος των νεώτερων ηλικιακών οµάδων προς τις οµάδες µεγαλύτερης ηλικίας που ακολουθούν προγράµµατα σπουδών στην εκπαίδευση προσεγγίζει το 1 µεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Στη Γερµανία, τη ∆ανία, το Ηνωµένο Βασίλειο, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία ο λόγος αυτός είναι κάτω από το 1 υποδεικνύοντας την ύπαρξη ενός δυνητικού προβλήµατος ως προς την αντικατάσταση των εκπαιδευτικών, καθώς η παλαιότερη γενιά θα συνταξιοδοτηθεί στο προσεχές µέλλον.

Περισσότεροι νέοι αποφοιτούν από την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση και η ισορροπία µεταξύ των φύλων µεταβάλλεται

Από το 1995 και έπειτα το ποσοστό αποφοίτησης από την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση σηµείωσε αύξηση 7% κατά µέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ για τις οποίες υπάρχουν συγκρίσιµα στοιχεία. Σε 21 από τις 24 χώρες του Οργανισµού το ποσοστό αποφοίτησης ξεπερνά το 70%, ενώ στη Γερµανία, την Ελλάδα, την Ιαπωνία, την Ιρλανδία, την Κορέα, τη Νορβηγία και τη Φινλανδία ισούται ή υπερβαίνει το 90%. Εν τω µεταξύ, το χάσµα µεταξύ των ποσοστών αποφοίτησης στο Μεξικό και την Τουρκία και των αντίστοιχων ποσοστών σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ συρρικνώνεται.

- Οι γυναίκες έχουν σήµερα περισσότερες πιθανότητες να ολοκληρώσουν την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση απ’ ό,τι οι άνδρες – γεγονός που αποτελεί αντιστροφή της ιστορικής τάσης. Τα ποσοστά αποφοίτησης των γυναικών είναι χαµηλότερα από αυτά των ανδρών µόνο στην Ελβετία, την Κορέα και την Τουρκία· και είναι ίσα µε αυτά των ανδρών στην οικονοµία εταίρο Σλοβενία.

- Μολονότι οι άνδρες σε πολλές χώρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ακολουθήσουν προγράµµατα σπουδών επαγγελµατικής εκπαίδευσης, σε σχεδόν τις µισές από τις συµµετέχουσες χώρες είτε δεν υφίσταται διαφορά µεταξύ των δυο φύλων είτε το ποσοστό των γυναικών που ακολουθεί τις εν λόγω σπουδές είναι υψηλότερο.

Ο αριθµός των αποφοίτων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης επίσης αυξάνεται

Στις 24 χώρες του ΟΟΣΑ που υπάρχουν συγκρίσιµα στοιχεία το 36% κατά µέσο όρο των φοιτητών στην ανάλογη ηλικιακή οµάδα έχει ολοκληρώσει την παραδοσιακή πανεπιστηµιακή εκπαίδευση. Στην Αυστρία, τη ∆ηµοκρατία της Σλοβακίας, την Ελβετία, την Ιταλία, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία τα ποσοστά αποφοίτησης διπλασιάστηκαν κατά τα τελευταία 10 χρόνια. Εντούτοις, υπάρχουν µεγάλες αποκλίσεις µεταξύ των χωρών ως προς τα ποσοστά των φοιτητών που ολοκλήρωσαν µε επιτυχία είτε πανεπιστηµιακές σπουδές είτε σπουδές επαγγελµατικής εκπαίδευσης σε τριτοβάθµιο επίπεδο. Οι δείκτες δείχνουν ότι:

- Τα ποσοστά αποφοίτησης από τα παραδοσιακά πανεπιστήµια κυµαίνονται από περίπου 20% ή λιγότερο στην ανάλογη ηλικιακή οµάδα στην Αυστρία, τη Γερµανία και την Τουρκία έως πάνω από 40% στην Αυστραλία, τη ∆ανία, την Ισλανδία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, τη Νέα Ζηλανδία, τη Νορβηγία, την Πολωνία και τη Φινλανδία.

- Το ποσοστό αποφοίτησης από προγράµµατα επαγγελµατικής εκπαίδευσης µε µικρότερη διάρκεια ανέρχεται στο 9% και από προγράµµατα που οδηγούν σε επαγγελµατικούς τίτλους ερευνητή υψηλού επιπέδου στο 1,3%.

- Σε 19 χώρες του ΟΟΣΑ για τις οποίες υπάρχουν σχετικά διαθέσιµα στοιχεία το 30% κατά µέσο όρο των µαθητών που εγγράφηκαν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση δεν καταφέρνουν να ολοκληρώσουν το πρόγραµµα.

Υπάρχουν µεγάλες διαφορές όσον αφορά το ποσοστό των νέων που προσδοκούν να φοιτήσουν στην τριτοβάθµια εκπαίδευση

Το 57% περίπου των δεκαπεντάχρονων στις χώρες του ΟΟΣΑ προσδοκά να πάει στο πανεπιστήµιο. Όµως το ποσοστό αυτό ποικίλλει από το 95% των µαθητών στην Κορέα έως 21% στη Γερµανία. Οι δείκτες δείχνουν ότι οι προσδοκίες ποικίλλουν επίσης στο εσωτερικό των χωρών ανάλογα µε τα ατοµικά επίπεδα επίδοσης, το φύλο, το κοινωνικοοικονοµικό υπόβαθρο και την ιδιότητα του µετανάστη.

- Σύµφωνα µε στοιχεία που συλλέχθηκαν το 2003 µέσω του Προγράµµατος του ΟΟΣΑ για τη ∆ιεθνή Αξιολόγηση των Μαθητών (PISA), οι προσδοκίες των δεκαπεντάχρονων για την ολοκλήρωση ενός προγράµµατος πανεπιστηµιακού επιπέδου συνδέονται άρρηκτα µε τις επιδόσεις τους στα µαθηµατικά και την ανάγνωση.

- Ανεξάρτητα από τις σχετικές ακαδηµαϊκές ικανότητες, οι δεκαπεντάχρονοι µε χαµηλό κοινωνικοοικονοµικό υπόβαθρο που προσδοκούν να ολοκληρώσουν την τριτοβάθµια εκπαίδευση είναι ενδεχοµένως λιγότεροι από τους συµµαθητές τους µε υψηλότερο κοινωνικοοικονοµικό υπόβαθρο.

- Στην πλειονότητα των χωρών οι δεκαπεντάχρονοι µαθητές από οικογένειες µεταναστών που προσδοκούν να ολοκληρώσουν ένα πρόγραµµα πανεπιστηµιακού επιπέδου είναι ενδεχοµένως περισσότεροι από τους ηµεδαπούς συµµαθητές τους. Οι σχετικές προσδοκίες των εν λόγω µαθητών είναι ακόµα υψηλότερες όταν συγκρίνονται µε αυτές των ηµεδαπών µαθητών µε όµοιες φυσικές ικανότητες και κοινωνικοοικονοµικό υπόβαθρο.

Τα σχολεία και οι κοινωνίες βρίσκονται αντιµέτωποι µε µείζονες προκλήσεις όσον αφορά την ενσωµάτωση των µεταναστών

Η διεθνής µετανάστευση είναι σήµερα ένα βασικό θέµα στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ και πυροδοτεί έντονες συζητήσεις για την εξεύρεση των επιτυχέστερων τρόπων ενσωµάτωσης των µεταναστών στις κοινωνίες και τις αγορές εργασίας. Το Πρόγραµµα PISA προσθέτει µια νέα σηµαντική διάσταση στο διάλογο αξιολογώντας την εκπαιδευτική πρόοδο των δεκαπεντάχρονων µαθητών από οικογένειες µεταναστών. Είναι σαφές ότι υπάρχουν σοβαρές µελλοντικές προκλήσεις για τα εκπαιδευτικά συστήµατα ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Οι δείκτες δείχνουν ότι:

- Στις 14 χώρες του ΟΟΣΑ µε σηµαντικούς πληθυσµούς µεταναστών οι µαθητές της πρώτης γενιάς υπολείπονται κατά 48 µονάδες κατά µέσο όρο - που ισοδυναµούν µε την πρόοδο που επιτυγχάνεται σε περισσότερο από ένα σχολικό έτος – των ηµεδαπών συµµαθητών τους στη βαθµολογική κλίµακα του Προγράµµατος PISA στα µαθηµατικά. Η υστέρηση των µαθητών που ανήκουν στη δεύτερη γενιά µεταναστών παραµένει εξίσου σηµαντική (40 βαθµολογικές µονάδες). Στην Ελβετία, τον Καναδά, το Λουξεµβούργο, τη Σουηδία και στη χώρα εταίρο Χονγκ Κονγκ-Κίνα οι µαθητές της δεύτερης γενιάς έχουν καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση µε τους µαθητές της πρώτης γενιάς. Το χάσµα στις επιδόσεις µειώνεται κατά 31 µονάδες στην Ελβετία και 58 µονάδες στη Σουηδία.

- Η υστέρηση των µαθητών µε µεταναστευτικό υπόβαθρο ως προς τις επιδόσεις τους ποικίλλει σηµαντικά µεταξύ των χωρών και κυµαίνεται από ασήµαντες βαθµολογικές διαφορές στην Αυστραλία, τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία έως διαφορές που ξεπερνούν τις 90 µονάδες στο Βέλγιο και τη Γερµανία ακόµα και για τα παιδιά της δεύτερης γενιάς.

Λίγες είναι οι χώρες που µπορούν να βασιστούν µόνο σε οικογένειες µε µεγάλο οικονοµικό πλούτο ή/ και ανθρώπινο κεφάλαιο για να παράσχουν στην κοινωνία άτοµα µε υψηλότερη µόρφωση

Τα αποτελέσµατα των προσπαθειών για τη συµµετοχή στην ανώτατη εκπαίδευση µαθητών από οικογένειες εργατών διαφέρουν σηµαντικά από χώρα σε χώρα. Η µείωση των θέσεων ανειδίκευτης εργασίας στις αναπτυγµένες χώρες συνεπάγεται τον κίνδυνο οι ανειδίκευτοι εργάτες να καταντήσουν ένα αυξανόµενο κοινωνικό βάρος και να βρεθούν αντιµέτωποι µε βαθύτερες ανισότητες. Η εξασφάλιση ίσων όρων µεταξύ των εύπορων και των λιγότερο εύπορων µαθητών δεν είναι απλά ένα θέµα ισότητας, είναι επίσης ένας τρόπος διεύρυνσης του πεδίου πρόσληψης σε θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης και ένας τρόπος αύξησης της συνολικής ανταγωνιστικότητας της εργασίας. Οι δείκτες δείχνουν ότι:

- Σε πολλές χώρες οι µαθητές έχουν πολλές περισσότερες πιθανότητες να φοιτούν στην ανώτατη εκπαίδευση, εάν οι πατέρες τους έχουν ολοκληρώσει τη βαθµίδα αυτή. Η Ιρλανδία και η Ισπανία παρέχουν την πιο ισότιµη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Στην Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερµανία και την Πορτογαλία οι πιθανότητες των µαθητών από οικογένειες εργατών να φοιτούν στην ανώτατη εκπαίδευση είναι µόνο οι µισές έναντι του αριθµού που θα συµπέρανε κάποιος δεδοµένης της αναλογίας τους στον πληθυσµό.

Όσο περισσότερος ο χρόνος που αφιερώνεται στην εκπαίδευση, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες απασχόλησης και υψηλότερων αποδοχών

Οι οικονοµίες των χωρών του ΟΟΣΑ βασίζονται όλο και περισσότερο στη σταθερή προσφορά καλά µορφωµένων εργαζοµένων - και αυτή η τάση ενδέχεται να ενισχυθεί. Με τη γήρανση των πληθυσµών των χωρών του ΟΟΣΑ απαιτούνται υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και πιο µακρόχρονη συµµετοχή στην απασχόληση, προκειµένου να µειωθούν οι δείκτες ηλικιακής εξάρτησης και να αµβλυνθεί το βάρος της χρηµατοδότησης των δηµόσιων συνταξιοδοτικών συστηµάτων. Οι δείκτες δείχνουν ότι:

- Τα ποσοστά απασχόλησης αυξάνονται παράλληλα µε το εκπαιδευτικό επίπεδο στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ. Με λίγες εξαιρέσεις το ποσοστό απασχόλησης των αποφοίτων της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι αισθητά υψηλότερο από αυτό των αποφοίτων της ανώτερης δευτεροβάθµιας.

- Οι διαφορές στα ποσοστά απασχόλησης ανδρών και γυναικών είναι µεγαλύτερες στις λιγότερο µορφωµένες οµάδες. Στις οµάδες χωρίς τίτλους σπουδών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης οι άνδρες έχουν 23% περισσότερες πιθανότητες άσκησης µισθωτής δραστηριότητας σε σχέση µε τις γυναίκες. Τούτο µειώνεται στις 10 εκατοστιαίες µονάδες όσον αφορά τις οµάδες των άριστα καταρτισµένων.

- Σε 25 χώρες του ΟΟΣΑ και σε µία οικονοµία εταίρο (Ισραήλ), οι απολαβές των κατόχων πανεπιστηµιακού πτυχίου και διπλώµατος ερευνητή υψηλού επιπέδου ήταν τουλάχιστον 50% υψηλότερες από τις αντίστοιχες των ατόµων µε µόρφωση χαµηλότερη του δεύτερου κύκλου της δευτεροβάθµιας βαθµίδας.

Οι χώρες του ΟΟΣΑ διαθέτουν 6,2% του συλλογικού τους ΑΕΠ στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα και αρχίζουν να δίνουν µεγαλύτερη σηµασία στην αποδοτικότητα των εκπαιδευτικών συστηµάτων

Η επέκταση της εκπαίδευσης συνοδεύτηκε από µαζικές χρηµατοοικονοµικές επενδύσεις. Μεταξύ του 1995 και του 2004 και για όλες τις εκπαιδευτικές βαθµίδες οι δαπάνες για τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα αυξήθηκαν κατά µέσο όρο κατά 42% στις χώρες του ΟΟΣΑ. Οι δείκτες δείχνουν ότι στις χώρες του ΟΟΣΑ τα αποτελέσµατα της µάθησης µπορούν να αυξηθούν κατά 22% διατηρώντας παράλληλα σταθερό το τρέχον επίπεδο των δαπανών. Στα ευρήµατα συµπεριλαµβάνονται τα ακόλουθα:

- Οι µέσες δαπάνες σε κεντρικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες (εξαιρουµένων των δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης και των επικουρικών υπηρεσιών) στα τριτοβάθµια ιδρύµατα ανέρχονται περίπου στα 7.664 δολάρια ΗΠΑ ανά µαθητή. Πιο συγκεκριµένα, οι δαπάνες κυµαίνονται από 4.500 δολάρια ή λιγότερα στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Πολωνία και την Τουρκία έως πάνω από 9.000 δολάρια στην Αυστραλία, την Αυστρία, τη ∆ανία, την Ελβετία, τις Ηνωµένες Πολιτείες και τη Νορβηγία.

- Οι χώρες του ΟΟΣΑ δαπανούν κατά µέσο όρο 81.485 δολάρια ΗΠΑ ανά µαθητή σε όλη τη διάρκεια των πρωτοβάθµιων και δευτεροβάθµιων σπουδών. Οι δαπάνες αυτές κυµαίνονται από λιγότερα από 40.000 δολάρια στη ∆ηµοκρατία της Σλοβακίας, το Μεξικό, την Πολωνία και την Τουρκία έως 100.000 δολάρια ή περισσότερα στην Αυστρία, τη ∆ανία, την Ελβετία, τις Ηνωµένες Πολιτείες, την Ισλανδία, το Λουξεµβούργο και τη Νορβηγία.

- Οι χαµηλότερες δαπάνες ανά µονάδα δεν επιφέρουν αναγκαστικά χαµηλότερα επιτεύγµατα. Για παράδειγµα, οι συνολικές δαπάνες της Κορέας και των Κάτω Χωρών είναι χαµηλότερες από το µέσο όρο του ΟΟΣΑ, όµως και οι δυο συγκαταλέγονται µεταξύ των χωρών µε τις καλύτερες επιδόσεις στην έρευνα PISA του 2003.

Οι ιδιωτικές πηγές χρηµατοδότησης της εκπαίδευσης προσλαµβάνουν ολοένα και µεγαλύτερη σηµασία...

Κατά µέσο όρο οι χώρες του ΟΟΣΑ αφιερώνουν το 13,4% των συνολικών δηµόσιων δαπανών στα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, όµως τούτο ποικίλλει από 10% ή λιγότερο στη Γερµανία, τη ∆ηµοκρατία της Τσεχίας, την Ελλάδα, την Ιαπωνία και την Ιταλία έως πάνω από 20% στο Μεξικό και τη Νέα Ζηλανδία. Το 2004 το 87% κατά µέσο όρο των δαπανών για όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης προερχόταν από δηµόσιες πηγές. Σε όλες τις χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιµα συγκρίσιµα στοιχεία και για όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα µαζί η δηµόσια χρηµατοδότηση αυξήθηκε κατά την περίοδο 1995-2004. Όµως, οι ιδιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν ακόµα περισσότερο στα τρία τέταρτα σχεδόν των χωρών αυτών. Κάπου 24% των δαπανών για την τριτοβάθµια εκπαίδευση και 20% των δαπανών για τα ιδρύµατα προσχολικής εκπαίδευσης προήρθε από ιδιωτικές πηγές.

Τα δίδακτρα ποικίλλουν σηµαντικά στις χώρες του ΟΟΣΑ

Ένα τέταρτο των χωρών του ΟΟΣΑ (οι Σκανδιναβικές χώρες, η ∆ηµοκρατία της Τσεχίας, η Ιρλανδία και η Πολωνία) δε χρεώνουν δίδακτρα. Αντίθετα, τα δηµόσια ιδρύµατα σε ένα τέταρτο των χωρών µελών και των οικονοµιών εταίρων του ΟΟΣΑ χρεώνουν δίδακτρα στους ηµεδαπούς µαθητές που υπερβαίνουν τα 1.500 δολάρια ΗΠΑ.

- Στις χώρες του ΟΟΣΑ όπου οι µαθητές υποχρεούνται να πληρώνουν δίδακτρα και όπου µπορούν να επωφελούνται από ιδιαίτερα σηµαντικές δηµόσιες επιδοτήσεις τα επίπεδα πρόσβασης στην τριτοβάθµια εκπαίδευση τύπου Α δεν είναι χαµηλότερα σε σύγκριση µε το µέσο όρο του ΟΟΣΑ.

Οι άνθρωποι επωφελούνται από τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής τους και όλο και περισσότεροι από αυτούς σπουδάζουν στην αλλοδαπή

Μολονότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές µεταξύ των χωρών ως προς τα ποσοστά συµµετοχής στη µη τυπική συνεχιζόµενη επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση, σε τέσσερις χώρες του ΟΟΣΑ (∆ανία, Ηνωµένες Πολιτείες, Σουηδία και Φιλανδία) πάνω από το 35% του πληθυσµού ηλικίας 25-64 ετών παρακολούθησε τέτοιου είδους προγράµµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης κατά τους περασµένους 12 µήνες.

- Οι ενήλικες µε υψηλότερο µορφωτικό επίπεδο έχουν περισσότερες πιθανότητες να συµµετάσχουν στη µη τυπική συνεχιζόµενη επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση απ’ό,τι οι ενήλικες µε χαµηλότερο επίπεδο.

- Στις περισσότερες από τις µισές χώρες του ΟΟΣΑ το 70% των παιδιών ηλικίας 3-4 ετών είναι γραµµένα σε προγράµµατα προσχολικής ή πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Στις 19 ευρωπαϊκές χώρες του ΟΟΣΑ το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 75,9%.

- Το 2005 πάνω από 2,7 εκατοµµύρια φοιτητές εγγράφηκαν σε εκπαιδευτικά προγράµµατα της αλλοδαπής, που µεταφράζεται σε 5% αύξηση του συνολικού αριθµού αλλοδαπών φοιτητών σε σχέση µε το προηγούµενο έτος.

Ο χρόνος διδασκαλίας, οι µισθοί των εκπαιδευτικών και η αναλογία µαθητών ανά εκπαιδευτικό διαφέρουν σηµαντικά από χώρα σε χώρα

Οι αποφάσεις για τον αριθµό των ωρών και των ετών που οι µαθητές περνούν στις σχολικές τάξεις καθώς και για τα διδακτικά αντικείµενα αντικατοπτρίζουν τις εθνικές προτεραιότητες και προτιµήσεις. Οικονοµικές παράµετροι επίσης βοηθούν στη διαµόρφωση της εκπαίδευσης. Οι µισθοί των εκπαιδευτικών αντιπροσωπεύουν το µεγαλύτερο ενιαίο κόστος στην παροχή της σχολικής εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, αποτελούν ζωτικό παράγοντα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που προσπαθούν να διατηρήσουν την ποιότητα της εκπαίδευσης και παράλληλα να συγκρατήσουν τις δαπάνες. Μολονότι το µέγεθος της σχολικής τάξης είναι σήµερα επίµαχο θέµα σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ, τα στοιχεία για τον αντίκτυπό του στις µαθητικές επιδόσεις είναι µικτά. Τα ευρήµατα για τα συνυφασµένα αυτά θέµατα εκπαιδευτικής πολιτικής συµπεριλαµβάνουν τα ακόλουθα:

- Μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ η διδασκαλία της ανάγνωσης, της γραφής και της λογοτεχνίας, των µαθηµατικών και των θετικών επιστηµών αντιπροσωπεύει σχεδόν το 50% του υποχρεωτικού χρόνου διδασκαλίας για τους µαθητές ηλικίας 9-11 ετών. Στην Αυστραλία και σε δύο οικονοµίες εταίρους (Χιλή και Ισραήλ) το 13% ή λιγότερο του υποχρεωτικού σχολικού προγράµµατος είναι αφιερωµένο στην ανάγνωση, τη γραφή και τη λογοτεχνία. Αντίθετα, στη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες και το Μεξικό το εν λόγω ποσοστό ανέρχεται ή ξεπερνά το 30%.

- Οι µισθοί των εκπαιδευτικών µε τουλάχιστον 15 χρόνια προϋπηρεσίας στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση είναι πάνω από διπλάσιοι του κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Κορέα και το Μεξικό. Στην Ισλανδία και τη Νορβηγία και στην οικονοµία εταίρο Ισραήλ οι µισθοί ανέρχονται στο 75% ή λιγότερο του κατά κεφαλή ΑΕΠ. Οι µισθοί αυτοί κυµαίνονται από λιγότερα από 16.000 δολάρια ΗΠΑ στην Ουγγαρία έως 51.000 δολάρια ή περισσότερα στη Γερµανία, την Ελβετία και την Κορέα και πάνω από 88.000 δολάρια στο Λουξεµβούργο.

- Από το 2000 έως το 2005 το µέσο µέγεθος της σχολικής τάξης δε µεταβλήθηκε ιδιαίτερα, όµως οι διαφορές µεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ φαίνεται ότι περιορίστηκαν. Το µέγεθος της σχολικής τάξης µειώθηκε στις χώρες όπου οι τάξεις ήταν σχετικά µεγάλες, όπως στην Ιαπωνία, την Κορέα και την Τουρκία και αυξήθηκε σε αυτές όπου το µέγεθος της τάξης ήταν σχετικά µικρό, όπως στην Ισλανδία.

Πίνακας A1.1α. Επίπεδο εκπαίδευσης: ενήλικος πληθυσµός (2005)

Γράφηµα A2.3. Ποσοστά αποφοίτησης από την ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση για τα γενικά προγράµµατα σπουδών, ανά φύλο (2005)

Γράφηµα A3.1. Ποσοστά αποφοίτησης από την τριτοβάθµια εκπαίδευση τύπου Α (1995, 2000, 2005)

Πλαίσιο Γ3.1. Μακροπρόθεσµη αύξηση του αριθµού των φοιτητών εγγεγραµµένων σε ίδρυµα της αλλοδαπής

Γράφηµα A9.1 Ιδιωτικός εσωτερικός βαθµός απόδοσης για ένα άτοµο µε πτυχίο πανεπιστηµιακού επιπέδου, ISCED 5/6 (2003)

Γράφηµα B2.1. ∆απάνες για τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα ως ποσοστό του ΑΕΠ για όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης (1995, 2004)

Γράφηµα B2.2. ∆απάνες για τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα ως ποσοστό του ΑΕΠ (2004)

Γράφηµα ∆3.2. Μισθοί εκπαιδευτικών (βασικός, µε 15 χρόνια προϋπηρεσίας και µέγιστος) στην κατώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση (2005)