Ιστότοπος Φυσικής Αγωγής (www.fa3.gr )  ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΑΡΘΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ Φ.Α.

H Διαθεματική Μέθοδος Διδασκαλίας είναι ακατάλληλη για τη Φυσική Αγωγή

Η διαθεματική διδασκαλία ή προσέγγιση, την οποία συνιστά - επιβάλλει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για εφαρμογή σε όλα τα μαθήματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου, αποτελεί μία παραλλαγή της Ενιαίας συγκεντρωτικής διδασκαλίας. Για το λόγο αυτόν, θα δούμε πρώτα τι είναι η Ενιαία συγκεντρωτική διδασκαλία για να μπορέσουμε κατόπιν να κατανοήσουμε καλύτερα την παραλλαγή της, η εφαρμογή της οποίας στη Φυς. Αγωγή - όπως θα αποδείξουμε - δεν είναι η κατάλληλη.

Είναι γνωστό, πως οι σχολικές γνώσεις έχουν ομαδοποιηθεί και περιληφθεί στα διάφορα μαθήματα, όπως π.χ στα Ελληνικά έχουν περιληφθεί οι γλωσσικές γνώσεις, στην Ιστορία οι ιστορικές, στα Μαθηματικά οι μαθηματικές κ.ο.κ. Επειδή όμως, το κάθε γνωστικό αντικείμενο περιλαμβάνει γενικά πολυάριθμες παλιές και νέες γνώσεις, γι' αυτό από το σύνολο αυτών των γνώσεων, γίνεται κάποια επιλογή και οι επιλεγμένες αυτές γνώσεις εντάσσονται στο Αναλυτ. Πρόγραμμα του κάθε μαθήματος, ώστε οι Εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τι συγκεκριμένα θα διδάξουν στους μαθητές τους σε οποιοδήποτε σχολείο κι αν υπηρετούν.

Στην Ενιαία συγκεντρωτική διδασκαλία δεν υπάρχει κοινό κεντρικό Αναλυτ. Πρόγραμμα αλλά κάθε Εκπαιδευτικός συντάσσει το δικό του Αναλ. Πρόγραμμα με την προυπόθεση όμως ότι οι γνώσεις που θα επιλέξει για να διδάξει θα πρέπει να προέρχονται και να αφορούν το γεωγραφικό χώρο (τόπο) και το περιβάλλον του σχολείου του. Συγκεκριμένα και παραδειγματικά, εάν ένα Δημοτικό σχολείο βρίσκεται στην Κρήτη, η Ιστορία θα πρέπει να περιλαμβάνει κυρίως την ιστορία της Κρήτης από τη Μινωική εποχή μέχρι σήμερα. Η Γεωγραφία θα πρέπει να περιλαμβάνει τους διάφορους νομούς της Κρήτης, από γεωγραφική, γεωφυσική, παραγωγική κλπ. άποψη. Η Αριθμητική να περιέχει ασκήσεις με βάση την παραγωγή και την πώληση των προιόντων της Κρήτης (εσπεριδοειδή, λάδι, λαχανο-κηπευτικά κ.α) κ.ο.κ.

Στην Διαθεματική διδασκαλία ο Εκπαιδευτικός κατά τη διδακτική ώρα το κάθε θέμα - είτε αυτό είναι παρμένο από το δικό του Αναλυτ. Πρόγραμμα είτε από το κεντρικό του ΥΠ.ΕΠΘ - το εξετάζει (το προσεγγίζει) από πολλές πλευρές, φιλολογικά, ιστορικά, γεωφυσικά, φυσιογνωστικά, κλπ., καταργώντας κατά κάποιο τρόπο τα όρια και την αυτοτέλεια των μαθημάτων. Εάν π.χ. - για να χρησιμοποιήσουμε ένα αθλητικό παράδειγμα - το διδακτέο θέμα είναι το άλμα σε μήκος, θα πρέπει ο Εκπαιδευτικός να μιλήσει για τον Μπήμον, που κατέχει την παγκόσμια επίδοση, και επειδή είναι Αμερικανός να αναφερθεί στην ιστορία, τη γεωγραφία, τις πολιτείες, τις πρωτεύουσες, τα προιόντα, τον πολιτισμό κ.α των Η.Π.Α. Με άλλα λόγια, με τη Διαθεματική μέθοδο το κάθε γνωστικό θέμα θα πρέπει να προσεγγίζεται μέσα από πολλά άλλα θέματα (και από άλλα γνωστικά αντικείμενα), ώστε οι μαθητές να έχουν μία πολύπλευρη και ολοκληρωμένη άποψη του διδασκόμενου θέματος.

Κριτική Θέση

«Εκ πρώτης όψεως» τόσο η Ενιαία συγκεντρωτική διδασκαλία όσο και η Διαθεματική φαίνονται εντυπωσιακές, προοδευτικές και ευρείας εφαρμογής μέθοδοι, ωστόσο στη σχολική πράξη τα όποια μαθησιακά πλεονεκτήματα είναι λίγα συγκριτικά με τα πολλά οργανωτικά και διδακτικά προβλήματα που δημιουργούνται κατά την εφαρμογή τους και ιδιαίτερα στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Συγκεκριμένα, οι παραπάνω μέθοδοι είναι δυνατόν να εφαρμοστούν από Δασκάλους, γιατί αυτοί οι ίδιοι διδάσκουν Γλώσσα, Ιστορία, Γεωγραφία, Αριθμητική, Φυσιογνωμικά μαθήματα και Φυσ. Αγωγή σε άλλες χώρες. Οπότε, όποιο θέμα διδάξουν με τη Διαθεματική Μέθοδο-που κατά κανόνα δεν εξαντλείται μέσα σε μία διδακτική ώρα - παίρνουν χρόνο και από άλλα μαθήματα (από ώρες έως και ημέρες) προκειμένου να το ολοκληρώσουν. Στην Ελλάδα, όμως, όπου στο Δημοτικό σχολείο, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, ο διδάσκων τη Φυσ. Αγωγή είναι Εκπαιδευτικός ειδικότητας και όχι γενικών γνώσεων - όπως είναι οι Δάσκαλοι- δεν μπορεί να πάρει χρόνο από άλλο μάθημα, ούτε και κατέχει γενικές και ειδικές γνώσεις άλλων μαθημάτων, γιατί οι σπουδές του επικεντρώνονται κυρίως στη Φυσ. Αγωγή και τον Αθλητισμό καθώς και σε άλλες σχετικές γνώσεις, όπως συμβαίνει το ίδιο και με τους άλλους Εκπαιδευτικούς ειδικότητας που διδάσκουν στην Α/θμια και Β/θμια Εκπ/ση. Επιπλέον, εάν ληφθούν υπόψη, τα πολλά γυμναστικά, αθλητικά, χορευτικά και άλλα σχετικά θέματα, που περιλαμβάνουν τα Αναλυτ. Προγράμματα της κάθε τάξης, ο μικρός ουσιαστικά αριθμός ωρών διδασκαλίας στο Ωρολόγιο πρόγραμμα, η ολιγόλεπτη διάρκεια του μαθήματος - ουσιαστικά 35 λεπτά εξαιτίας ντυσίματος - ξεντυσίματος, τοποθέτησης οργάνων κ.α. - η ανεπαρκής αθλητική υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων κ.α τότε αντιλαμβάνεται κανείς πως η εφαρμογή της Διαθεματικής διδασκαλίας με τις πολύπλευρες προσεγγίσεις και παρεκβάσεις αφαιρεί πολύτιμο χρόνο από το ήδη ασφυκτικά περιορισμένο σε χρόνο και υπερφορτωμένο σε ύλη μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Ακόμη, το μοναδικό αυτό από τη φύση του πρακτικό μάθημα θα θεωρητικοποιηθεί, αφού θα περιορίσει την άσκηση-άθληση σε ελάχιστα λεπτά μόνον, και μάλιστα σε μία εποχή που η σωματική άσκηση είναι άκρως απαραίτητη, εξαιτίας της μηχανοποιημένης και καθιστικής ζωής των μαθητών, και όχι μόνον αυτών.

Συμπερασματικά

Η Διαθεματική προσέγγιση με τα οποιαδήποτε πολλά ή λίγα διδακτικά, μαθησιακά και άλλα πλεονεκτήματα μπορεί να εφαρμοστεί ευκολότερα στο Δημοτικό σχολείο, γιατί εκεί οι Εκπαιδευτικοί διδάσκουν αυτοί οι ίδιοι όλα τα γνωστικά αντικείμενα, είναι δύσκολο όμως να εφαρμοστεί πανελλαδικά στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο, επειδή τα διάφορα μαθήματα τα διδάσκουν Εκπαιδευτικού ειδικότητας - οπότε απαιτείται ειδική οργάνωση και συνεργασία μεταξύ τους - πράγμα σχεδόν αδύνατο για την ελληνική νοοτροπία και την ελληνική σχολική πραγματικότητα.

Για τη Φ. Αγωγή, εκτός από τις διδακτικές και οργανωτικές δυσκολίες που προαναφέρθηκαν - το σοβαρότερο - θα αλλοιώσει την πρακτική φύση του μαθήματος, γιατί θα το θεωρητικοποιήσει και γενικά θα καταστήσει τη σωματική άσκηση ουσιαστικά δευτερεύον διδακτικό και μαθησιακό μέρος της ωριαίας διδασκαλίας, αφού τα θεωρητικά στοιχεία θα υπερτερούν και θα αφαιρούν πολύτιμο ζωτικό χρόνο από την πρακτική εφαρμογή της άσκησης - άθλησης.

Στόχοι του άρθρου αυτού είναι:

Α. Να ενημερώσει τους Γυμναστές και τους άλλους αρμοδίους για τις δυσκολίες εφαρμογής της μεθόδου αυτής στο μάθημα της Φυσ. Αγωγής

Β. Να αποτελέσει μια μορφή διαμαρτυρίας προς το Παιδαγ. Ινστιτούτο, το οποίο επέβαλε όλα τα βιβλία της Φυσ. Αγωγής να γραφούν με βάση τη Διαθεματική μέθοδο

Γ. Να ευαισθητοποιήσει τους συγγραφείς των βιβλίων Φυσικ.. Αγωγής, ώστε να περιορίσουν στο ελάχιστο τις θεωρητικές προσεγγίσεις

Δ. Να αποφευχθεί η μετάλλαξη της Σχολικής Φυσικ. Αγωγής σε θεωρητικό και βερμπαλιστικό μάθημα, γιατί τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση προς την κατεύθυνση αυτή από τους καθηγητές των ΤΕΦΑΑ, τους διδάκτορες και τους μεταπτυχιακούς, οι οποίοι έχουν αναλάβει τη συγγραφή των βιβλίων Φυσικ. Αγωγής της Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Ε. Να επισημανθεί ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση από την πρακτική μορφή του μαθήματος θα άρει τους λόγους για τους οποίους περιλήφθηκε η Φυσικ. Αγωγή στην Εγκύκλιο παιδεία, που είναι κυρίως η σωματική άσκηση των μαθητών.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Στο υπό έκδοση βιβλίο του συγγραφέα του άρθρου, «Βασική Θεωρία και Διδακτική της Σχολικής Φυσικής Αγωγής» (Εκδ. Αθλότυπο) όχι μόνον περιέχονται κι άλλες διδακτικές μέθοδοι με αναφορές και εφαρμογές στη Φυσικ. Αγωγή, αλλά κυρίως σημαντικές και επιλεγμένες γνώσεις θεωρίας και διδακτικής της σχολικής Φ. Αγωγής - και όχι μόνον - ορισμένες από τις οποίες μάλιστα αναθεωρούν, απομυθοποιούν και ανατρέπουν πολλά από τα γνωστά και παραδεγμένα. Και όλα αυτά είναι διατυπωμένα σε απλό, περιεκτικό και πειστικό λόγο χωρίς πλατειασμούς και επιστημονική τυπολαγνεία.